Seçmen 24 Haziran günü oy pusulasında üstünde 'CUMHUR İTTİFAKI' ve 'MİLLET İTTİFAKI' olmak üzere iki hane ve ayrıca bunların altında partilere ayrılmış bölümlerle karşılaşacak. 24 Haziran'daki parlamento seçiminde ilk kez işleyecek olan ittifak sisteminde kazanan milletvekillerinin sayısı nasıl hesaplanacak? Mevcut D'Hondt sisteminin ittifaklara göre yeniden düzenlenmesi, hesaplamada hangi yöntem değişikliklerini getirecek? İlçe seçim kurulları, sandık tutanaklarını birleştirirken; A) siyasi partiler ile B) bağımsız adayların her birinin aldıkları oy sayısını ve C) ittifakların ortak oy sayısı ile D) ortak oylardan gelen payı tespit ederek tutanağa geçiriyor. Burada karşımızda beliren ilk mesele, salt ittifaklar için kullanılmış ve ayrı bir haneye yazılmış olan oyların milletvekili dağılımında nasıl bir işleme tabi tutulacağıdır. Her partinin oyu A) Kendi oyu ile B) İttifakın ortak oyundan kendisine gelecek paydan oluşuyor. A) İttifaktaki partinin tek başına aldığı oyu ittifak partilerinin toplam oyuna bölüyoruz B) Elde ettiğimiz katsayıyı ittifakın ortak oyu ile çarpıyoruz. Çıkan miktar bize partinin payını veriyor. D'Hondt sistemi iki aşamalı olarak işlemeye başlıyor. Önce ittifaklar ve partilerin arasında D'Hondt işletiliyor. Bu sistemde her bir ittifak ve partinin aldığı oy önce bire, sonra ikiye, sonra üçe, sonra, dörde, beşe doğru artarak bölünüyor: Bunu yaptığımızda, Cumhur İttifakı'nın bölünmeleri şu sıralamayı gösteriyor: 310.000, 155.000, 103.000, 77.500, 62.000, 51.600, 44.285... Millet İttifakı'nın ilk beş bölünmesi de şöyle bir sıra izliyor: 250.000, 125.000, 83.300, 62.500, 50.000... AK Parti ve MHP'nin aldıkları (ittifak payları dahil edilmiş ) oyları önce bire, sonra ikiye, sonra üçe, dörde, beşe şeklinde bölünüyor. Ardından rakam sıralamasında büyükten küçüğe doğru paylaşmayı ittifak içinde yapıyoruz. AK Parti şöyle bölünüyor: 258.300, 129.150, 86.100, 64.575, 51.660, 43.50... MHP: 51.700, 25.850... D'Hondt sisteminde, önce her partinin (ve ittifakın) oyu o ildeki milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar ikiye, üçe, dörde ve devamına doğru bölünüyor ve ortaya çıkan bu paylar parti ayrımı yapılmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanıyor. Ardından, milletvekillikleri bu paylar üzerinden büyükten küçüğe doğru partilere dağıtılıyor. İttifakın çıkarttığı toplam milletvekili sayısı daha sonra D'Hondt'un bu kez ittifak içinde işletilmesi suretiyle ortaklar arasında paylaştırılıyor. Kuşkusuz, oyu yüksek olan ortak daha fazla sandalye kazanacaktır. O dönemde AK Parti çevrelerinden yansıyan bilgiler, bu düzenlemenin ittifaka üye sayısının 600'e çıkacağı yeni Meclis'te 20-25 kadar fazladan milletvekili getirebileceği hesabının yapıldığını gösteriyor. Bu da yarışın bıçak sırtında geçtiği bir senaryoda, AK Parti-MHP cephesine TBMM'de önemli bir kazanç sağlayabilir; örneğin muhalefetle arasındaki farkı açabilir, hatta -senaryoya bağlı olmakla birlikte- Meclis çoğunluğu bile getirebilir. Ancak, bu ihtimallerin hepsi bu noktada birer varsayımdır. *** Muhtemelen iktidar kanadının öngörmediği ihtimal, 'Cumhur İttifakı'nı kurma adımına muhalefet cephesinin de benzer bir ittifak hamlesiyle karşılık vermesiydi. CHP, üstlendiği inisiyatifle İYİ Parti ve SP'yi işbirliğine ikna ederek 'Millet İttifakı'nı kurdu. Burada, kuşkusuz ittifakın ortakları açısından birçok siyasi çıkar gözetiliyor. Bunlar arasında, hesaplama yöntemindeki değişiklikle 'Cumhur İttifakı'nın çıkartmayı hedeflediği 'bonus' milletvekilliklerini önleme, dolayısıyla iktidar kanadının yeni Meclis'te geniş bir kontrole sahip olmasını önleme amacı da önemli bir saik. Bu çerçevede muhalefetin karşı ittifak hamlesiyle, iktidar kanadının yeni hesaplama yöntemi üzerinden elde etmeyi düşündüğü avantajların belli ölçülerde dengelendiğini söylemek mümkün. Bununla birlikte, hesaplamada devreye girecek olan ittifak faktörünün yine de sürprizlere açık bir durum yarattığını belirtmek gerekiyor. Bu sürprizler, kuşkusuz alınacak sonuçlara bağlı olarak, yarışın çekişmeli geçtiği ve milletvekili sayısının kabarık olduğu özellikle büyük kentlerde yaşanabilir. Hürriyet/Sedat Ergin