RÖPORTAJ / HATİCE BALCI
Adapazarı'nda lostra salonu kültürünü hala devam ettirmeye çalışan salonlar olsa da eski tatları yok. Modern ayakkabı sanayisinin maliyet ve işçilik konusunda büyük aşama kaydetmesi, ayakkabı tamircilerinin de adeta kabusu oldu. Bir dönem ayakkabı tamiri bir kültürken günümüzde ayakkabı tamiri hatta ayakkabı boyatmak nostalji olarak görülmeye başlandı. Adapazarı'nda halen bulunan ve adeta varolma mücadelesi veren lostra salonlarının durumunu değerlendirdik.
Tarihi lostra solanları "tarihi diyoruz çünkü artık tarih olma yolunda olan lostra salonları" ile yaptığımız bu röportajımız da esnaflarımızın sesi olduk. Altmış yedi seneden beri bu işi yapan, Sakarya'nın en eski ayakkabı tamircisi Fadıl Abinin Lostra Salonu'nun sahibi Fadıl Sınır'a işlerin eskisine göre nasıl olduğunu sorduk:
“Emek isteyen esnafın işleri bitti artık”
Fadıl Sınır: “Altmış yedi seneden beri bu meslekteyim. Yollar asfalt oldu, yeni yeni ayakkabıcılar çıktı. Bize ekmek kalmadı. Önceden dört çocuk okuttum şimdi bir çocuk olsa okutamam. Artık ayakkabı tamiri de yapamıyoruz. Sadece boyacılık yapıyoruz. İnsanlar artık lastik yapıştırma ayakkabılar alıp bir iki ay sonra eskiyince atıyorlar. Emek isteyen esnafın işleri bitti artık." dedi ve şöyle devam etti. "Biz eski toprak insanlarız. Üç devir atlattım. Allah eski günlerimizi aratmasın." İfadesinde bulundu.
“Tek mesleğim bu, devam etmek zorundayım”
-Yoğun çalışıyor musunuz? Sorumuza Kardeşler Lostra Salonu Vedat & Ümit'in sahibi Vedat Akıncı:
“Eskiye göre tabi ki çok daha düşük ama benim yapabileceğim tek meslek ayakkabı tamiri. İşler daha da düşse bile bu işe devam etmek zorundayım." Şeklinde cevap verdi.
-Fabrikalaşmalar ve yeni markalar sizi nasıl etkiledi?
"Marka ayakkabıların garantileri de var artık. Bizi aslında en çok etkileyen de bu oldu. Yine de şükür ediyorum evime ekmek götürecek kadar iş oluyor ve bu mesleğin tükenmesine rağmen işimi severek yapıyorum.“ şeklinde konuştu.
“Az iş yapıyor olsak da bu işe birilerinin ihtiyacı illaki olacak”
Uzun Çarşı mevkiinde ki Mes-Lastikçi Arnavut Halil olarak bilenen Halil Sarp'a "Kolay gelsin. İşler nasıl?" Diye sorduğumuzda başka soru sormamıza gerek kalmadan tüm cevabımızı aldık.
-Elli beş yıldır bu meslekteyim. Bu süreçte on iki hükümet "koalisyon", 3 ihtilal, 9 reisi cumhur gördüm. Mes ve lastikçilikle tanınırım. Her zamanın bir iş potansiyeli var. Elli sene önceki toplumun ihtiyacıyla sonraki düzeni birbirine uymaz. Onca yıl şükür milletimin ne parası bitti nede işi. Az iş yapsak da bu işe birilerinin ihtiyacı illaki olacak. Bu zamana kadar iki çocuk evlendirdim. Ev bark sahibi oldum. Hükümetler gelip geçicidir, referandumlar gelip geçicidir. Önemli olan halkın sağlığı ve sulhudur.
“Hazır ayakkabı sektörü iş potansiyelimizi düşürdü”
Gar Lostra Salonu çalışanı Kamuran Yıldız: "Garantisi olan ayakkabılara da çok güvenmeyin"
"Ayakkabının garantisi olsa ne fark eder ki! Siz garantiye yolladığınızda ayakkabı zaten yapıştırma olduğu için yeniden yapıştırıp geri yolluyorlar ya da yapıştırılmış yeni bir ayakkabı gönderiyorlar. Hazır ayakkabı sektörü geliştiğinden beri tabi ki iş potansiyelimiz çok düştü. İnsanlar bütçesine göre ekonomik sandığı ucuz ayakkabılar alıyorlar. İki en fazla üç haftada atıp yenisini alıyorlar. Aslında bütçeleri daha çok zarar görüyor. Bir yılda çok daha fazla ayakkabı harcamış oluyorlar. Hatta lastik ayakkabısı açıldı diye diktirenler oluyor ama kalitesiz sonuçta bir hafta sonra tekrar açıldı diye diktirmeye geliyorlar." Dedi.