'İlimizde 99 Depremi öncesinde var olan yapılar, daha yeni yürürlüğe girmiş olan imar yönetmeliğine uygun projelerden ve büyük bir kısmı bu yönetmelik dışında yapılmış olan yapılardan oluşmaktaydı. Çoğunluğunu çarpık kentleşmenin oluşturduğu bu yapılar, depremde bizlerin çok daha fazla can kaybına sebebiyet vermiş ve şehrin büyük bir kısmını yok oluşa sürüklemiştir. Deprem sonrasında yeniden yapılanma çalışmaları başlamış ve yeni yönetmeliklerin çoğunluğu, yapılmış olan hataları ve binalarımızda çıkan hasarları baz alarak düzenlemelere gidilmiş ve böylelikle kentsel dönüşüm süreci başlamıştır. Uzun bir süre boyunca tip imar yönetmeliğine uygun ve dayanıklı projeler üreterek, şehrimizde yaşanması beklenen olası bir afete hazırlık çalışmalarını sürdürmekteyiz. Sürekli üzerinde çalışılan ve temel esasları içeren maddeleri dışında revize edilemeyen tip imar yönetmeliği ile birlikte yönetilen projeler, ne kadar bizler için depreme uygun binalar üretmemize uygunluk sağlasa da kentsel dönüşüm sürecini hızlandıracak maddeler yeterli gelmemekteydi. Bu süreci yavaşlatan problemlerden birisi ise yönetmelik gereği çıkan imar haklarının, hak sahiplerine yeterli alanı geri kazandırmaması ve buna bağlı olarak ekonomik anlamda zorlukların yaşanılması. Bir diğer problem ise genel olarak ada bazlı değil parsel bazında dönüşüm sağlanması. MUSİAD Akıllı Şehirler ve Kentsel Dönüşüm Komitesi olarak incelemede bulunduğumuz; TBMM'nin, Depreme Karşı Alınabilecek Önlemlerin Ve Depremlerin Zararlarının En Aza İndirilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu'nun 2021 Temmuz ayında düzenlemiş olduğu 278 Sıra Sayılı raporda Kentsel dönüşüm sürecinin nasıl yönetilmesi gerektiğine dair çalışmalar hazırlanmıştır. Bu raporda da kentsel dönüşüm çalışmalarının hızlandırılması amacı ile ada bazında yapılan kentsel çalışmaların altyapı ve sosyal donatı ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla emsal artışları ve fonksiyon değişiklikleri ile yapılacak imar planı revizyonları içermektedir. Kentsel dönüşüm uygulamaları çerçevesinde hak sahiplerine mümkün olduğunca aynı etap veya konut verilerek komşuluk ilişkilerinin devam etmesi sağlanmalıdır. Yerel yönetimlerin kendi bünyesinde bulunan Kentsel Dönüşüm Komisyonları bulunmaktadır. Bu komisyonlarca; Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'nin hazırlanmasına ilişkin ilke ve esaslara uygun olarak hazırlanması yönünde mevzuata bağlayıcı ve teşvik edici hükümlerin konulması ve kentsel dönüşümün bu belgeler çerçevesinde ivedilikle yürütülmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Raporda sürece ilişkin finansın nasıl yönetilmesi gerektiğine dair öneriler de yer almaktadır. Finansman desteği sağlayacak sürdürülebilir bir deprem fonunun oluşturulması gerektiğinden ve mülk sahiplerine verilen faiz desteği oranı ile kredi miktarının artırılması ve kredi vadesinin uzatılması gerektiğinden söz edilmektedir. Aynı zamanda yerel yönetimlerin kentsel dönüşüm projelerinde kullanmaları amacıyla emlak vergisi gelirlerinden belli bir oranda pay ayrılması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve doğal afet sigortası sisteminde tahsil edilen poliçe üzerine ilave edilecek en az %5'lik meblağın, oluşturulacak deprem fonuna aktarılarak deprem zararlarının azaltılması çalışmaları için kullanılmasının da yararlı olacağını belirtmektedir. Komitemizce çeşitli lokasyonlarda yaptığımız analizler ve anketler sonucunda, deprem riski ile karşı karşıya kalan ve özellikle ilçe merkezlerinde kalan mevcut yapı stoğunun yüksek olduğu alanlarda dönüşümün artırılmasına olanak sağlayacak hükümler geliştirilmeli ve gerekli ekonomik desteğin sağlanması gereklidir. Deprem riskine göre öncelik oluşturan ve çoğunlukla ilçe merkezlerinde yer alan 4-5 katlı, hatta 6 ve üstü katlı yapıların yer aldığı alanlarda ilke ve esaslara uygun olacak şekilde halkı teşvik edici düzenlemeler getirilmelidir. Bu alanlar içerisinde bulunan çok katlı yapıların eski yönetmeliklere göre güçlendirme ruhsatı verilmektedir. Yapılan güçlendirme çalışmaları, bu binaların yıkılıp yeniden inşasına oranla çok daha maliyetli hale gelebilmektedir. Buna binaen eğer emsal hakları korunur, yeterli fon ve kredi çalışmaları ile destek sağlanırsa oransal bazda daha düşük maliyetle dönüşüm çalışması tamamlanmış olacaktır. Dönüşüm sürecinde yeterli finansmanın oluşturulabilmesi için yaptığımız maliyet çalışmaları sonuçlarına dayanarak; emlak vergilerinden %30'luk bir pay oranında destek sağlanmalı, kredi faiz oranları %50 oranında düşürülmeli ve vadesi uzatılmalı, Doğal afet sigortası sisteminde tahsil edilen poliçe üzerine ilave edilecek en az %15'lik meblağın, oluşturulacak deprem fonuna aktarılması ve sadece Kentsel dönüşüm uygulamalarında kullanılmalıdır. Ada bazlı yapılacak olan çalışmaların bu sürece hız kazandıracağından daha önce de söz etmiştik. Eğer riskli alanlarda bulunan bu yüksek yapıların yönetmelik ile yeterli kullanım alanı tekrar karşılayamayacağından dolayı, parsellerin birleşmesi halinde belli oranlarda emsal artırımına gidilmesi hak sahiplerinin yeniden aynı etapta konuta sahip olması ile birlikte bu sorunun ortadan kaldırılabileceği düşüncesi içerisindeyiz. Aynı zaman da parsellerin bu hükümle birlikte birleşmesi hali de bizim bu süreç içerinde daha çok aşama kat etmemize ve riskli yapı stoğunun hızla azalmasına katkı sağlayacaktır. Dönüştürülen alanların bodrum katlarında yer alacak olan otoparklar ile trafik yükünün de hafiflemesi tüm vatandaşlarımıza yarar sağlayacaktır. Bu yüzden gelebilecek hükümler eşliğinde risk oluşturan alanların kentin ve kentlinin de ihtiyaçları doğrultusunda tasarlanması gereklidir. Yönetmelik üzerinde yapılacak olan bu tarz revizyonlar ile birlikte ada bazlı kentsel dönüşüm çalışmaların büyük bir ivme kazanacağını düşünmekte ve temenni etmekteyiz. Deprem riskine hazırlık kapsamında üretilen uygulama modelinin, riskli alanların dönüştürülme sürecini hızlandıracak hükümlerin geliştirilmesi, halkımızı bu konuda teşvik edeceği kanısındayız. Kamuoyuna sunulmuş komisyon raporunun hazırlanmasında ve geliştirilmesinde yer alan meclis üyelerine, yetkili kurum ve kuruluşlara teşekkür ederiz.'